(၁)
ရခုိင္သမုိင္းေလ့လာရင္ " ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း"
၂ တြဲဟာ မျဖစ္မေနဖတ္သင့္တ့ဲ ရခုိင္သမုိင္း
စာအုပ္စာရင္းမွာ ပါဝင္တယ္။ ဒီက်မ္း ၂ တြဲကုိ ရမ္းျပည့္
(ရမ္းျဗဲ) ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ ျပဳစုတယ္။
ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ရ့ဲ ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းကုိ
အြန္လုိင္းစာၾကည့္တုိက္တခုမွာ ဖတ္ခြင့္ၾကဳံလုိ ့ဖတ္ၾကည့္တယ္ဆုိရင္ပဲ ဆရာေတာ္နဲ
့သမၼဳတိသာသနာပုိင္အေၾကာင္း သတိျပဳ
မိလာလုိ ့ဒီေဆာင္းပါးကုိ ေရးျဖစ္ပါတယ္။
သမၼဳတိသာသနာပုိင္အေၾကာင္းဟာ ျမန္မာဗုဒၶသာ
သနာသမုိင္းမွာ မွတ္တမ္းရွိေနေပမယ့္
လူေျပာသူေျပာမမ်ားလွေပဘူး။ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာ
ေတာ္ရ့ဲ ေထရုပၸတၱိကုိ ဖတ္ၾကည့္မိမွ
သက္ဆုိင္ရာမွတ္တမ္းေတြကုိ ျဖန္ ့က်က္ေလ့လာမိပါ
တယ္။
ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ေလာင္းလ်ာကုိ
ျမန္မာ ၁၂၂၃ (ေအဒီ
၁၈၆၁)
ႏွစ္မွာ ရမ္းျပည့္ (ရမ္းျဗဲ) ျမဳိ ့၊ ရြာပုလဲရြာမွာ ေမြးဖြားတယ္။ မိဘႏွစ္ပါးကေတာ့
ဦးေအာင္ေက်ာ္ေဇာနဲ ့ ေဒၚလွဝင္းျဖဴ တုိ ့ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ေမြးခ်င္း ၃ ဦးအနက္ ဆရာေတာ္က အငယ္ဆုံး…။ အကုိၾကီး
ေက်ာ္ဇံလွ၊ အမၾကီး ေယာင္သာ
ေမ တုိ ့ရွိၾကတယ္။ ဆရာေတာ္ရ့ဲငယ္မည္
ေက်ာ္ေဇာေအာင္….။ အေဖ့အမည္က စာလုံးေတြ
ခ်ည္းပဲ..။
ျမန္မာႏွစ္ ၁၂၃၉ (ေအဒီ ၁၈၇၇) အသက္ ၁၆ မွာ
ေက်ာ္ေဇာေအာင္ ရွင္သာမေဏဝတ္တယ္။
လူအမည္ ေက်ာ္ေဇာေအာင္က ရွင္စႏၵမာလာလကၤာရ
ျဖစ္လာတယ္။ ၁၂၄၂ (ေအဒီ ၁၈၈ဝ ) မွာ ရဟန္း ျဖစ္တယ္။
ေခတ္ကာလဆုိင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိၾကည့္ရင္-----
-ပထမအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ (ေအဒီ ၁၈၂၄)
-ဒုတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစ္ပြဲ (ေအဒီ ၁၈၅၃)
ေတြျဖစ္ျပီးလုိ ့ ျဗိတိသွ်တုိ ့ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ စုိးမုိးထားႏုိင္ပါျပီ။
ရဟန္းျဖစ္ျပီးေနာက္ ၃ ႏွစ္အၾကာ ၁၂၄၅ (ေအဒီ ၁၈၈၃)
မွာ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ သရက္ျမဳိ ့
သုိ ့စာသင္ၾကြပါတယ္။ သရက္ျမဳိ ့မွာ ဆရာေတာ္သီတင္းသုံးေနခုိက္
၁၂၄၇ (ေအဒီ ၁၈၈၅) မွာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ေနာက္ဆုံးျဖစ္တ့ဲ
သီေပါမင္း ျဗိတိသွ်လက္ပါေတာ္မူပါတယ္။
၁၂၅ဝ (ေအဒီ ၁၈၈၈) ျပည့္မွာ သရက္ကေန ဇာတိ
ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) သုိ ့ဆရာေတာ္ ျပန္ၾကြ တယ္။ သူ ့အရပ္မွာ ရွင္၊ရဟန္းငယ္ေတြကုိ
စာခ်၊ တဖက္ကလည္း အထက္တန္စာေပကုိ ကုိယ္တုိင္ေလ့လာတယ္။
ရဟန္းဝါ ၁၆ (၁၇) ရျပီးျဖစ္တ့ဲ ဆရာေတာ္ဟာ ၁၂၅၇
(ေအဒီ ၁၈၉၅) မွာ မႏ ၱေလး စာသင္
ၾကြျပန္တယ္။ အေရွ ့ခင္မကန္တုိက္မွာ ေနတယ္။ ေက်ာင္းေနသက္
၂ လ ၃ လေလာက္
ၾကာေတာ့ ခင္မကန္တုိက္ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ
သူ ့ဆီလာဖုိ ့အေခၚလႊတ္တယ္။
အေၾကာင္းက ညပုိင္းမွာ အာဂုံႏုတ္တက္ရသမွ်စာေတြကုိ
တတြတ္တြတ္ျပန္ဆုိေလ့က်င့္ေနသံ
ကုိ ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီး
သတိထားမိသြားတာေၾကာင့္ပါပဲ။
ဦးစႏၵမာလာေရာက္လာတ့ဲအခါ ဆရာေတာ္ၾကီးက
စာေပဆုိင္ရာေမးခြန္းအမ်ဳိးမ်ဳိး
ေတြကုိ ေမးျမန္းတယ္။ ေမးသမွ်ကုိလည္း
မဆုိင္းမတြေျဖႏုိင္လုိ ့ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ ႏွစ္သက္သေဘာက်တယ္။
"ေမာင္စႏၵ….မင္းပိဋကတ္အုိးျဖစ္ေနျပီ၊
ပရိယတၱိပုိင္းဆုိင္ရာ ျပည့္စုံေနျပီပဲ၊
တုိ ့အေနနဲ ့ ေမာင္စႏၵ ရခုိင္ျပည္ျပန္ျပီး
သာသနာျပဳေစခ်င္တယ္။ တုိ ့က သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးနဲ ့တုိင္ပင္ျပီး
စာခၽြန္ေတာ္နဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ေတြတပါတည္းခ်ီးျမင့္လုိက္မယ္၊
ဘယ့္ႏွယ္သေဘာရလဲ"
လုိ ့ ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ မိန္
့ၾကားပါတယ္။
ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီးနဲ ့
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးစတ့ဲ မႏ ၱေလးဆရာ
ေတာ္ၾကီးမ်ားက ဦးစႏၵမာလာနဲ ့တုိင္ပင္ျပီး
ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) က အျခားဆရာေတာ္ ၂ ပါး ကုိ ဂုိဏ္းခ်ဳပ္၊ ဂုိဏ္းအုပ္ခန္ ့တယ္၊
ဦးစႏၵမာလာကုိ ဂုိဏ္းေထာက္ခန္ ့တယ္။ ခန္ ့စာနဲ ့တံဆိပ္ ေတာ္ေတြကုိ ဦးစႏၵမာလာကုိ
ေပးအပ္လုိက္ၾကျပီး ရခုိင္ျပည္ျပန္လႊတ္လုိက္တယ္။
(၂)
ဒီေနရာမွာ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" ဆုိတာ
ဘယ္လုိမ်ဳိးလဲ ဆုိတာ ေတြးစရာျဖစ္လာတယ္။
မႏ ၱေလးျမဳိ ့တည္နန္းတည္ မင္းတုန္းမင္း
(နန္းတက္ေအဒီ ၁၈၅၃- နတ္ရြာစံေအဒီ ၁၈၇၈)
လက္ထက္မွာ သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္က ဦးေဉယ် ျဖစ္ပါတယ္။ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္
သာသနာပုိင္ဦးေဉယ် သက္ေတာ္ (၆၆) ဟာ ၁၂၂၇ (ေအဒီ ၁၈၆၅ /၁၈၆၆) မွာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူ
တယ္။ အဲဒီေနာက္ သာသနာပုိင္အသစ္ခန္
့ထားျခင္းမျပဳေတာ့ဘဲ သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ၈ ပါး
ခန္ ့ထားျပီး သာသနာေရးကိစၥကုိ
ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္တယ္။
အရွင္သံဝရာဘိဝံသျပဳစုေတာ္မူတ့ဲ ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊
၃၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉၉ မွာေတာ့
မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္သာသနာပုိင္ဦးေဉယ်ဆရာေတာ္ပ်ံလြန္တ့ဲႏွစ္ကုိ ၁၂၃၇ လုိ ့ျပထား
တာေတြ ့ရပါတယ္။
ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၁၉၉ မွာပဲ "မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္
သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဦးေဉယ်လြန္
ျပီးေနာက္ သာသနာပုိင္မေျမွာက္၊ သံဃာ့ဆႏၵနဲ
့လြန္ေတာ္မူသာသနာပုိင္ကလႊဲခ့ဲတ့ဲ ပခန္း
ဆရာေတာ္ကပဲ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" တာဝန္ကုိ
ယူထားရတယ္။ သီေပါမင္းလက္ထက္ သာသနာပုိင္အသစ္ခန္ ့ထားေတာ့မွ ပခန္းဆရာေတာ္
သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္မွ အနားယူ
တယ္"လုိ ့ေဖာ္ျပတာေတြ ့ရပါတယ္။ ဒီအတုိင္းဆုိရင္
သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဦးေဉယ်အလြန္
ကာလေတြမွာ သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ၈ ပါးကပဲ
သာသနာေရးကိစၥကုိ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္တာ
လား၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ကပဲ
ဦးေဆာင္ျပီး သာသနာေရးကိစၥေဆာင္ရြက္
တာလား အေတြးပြားစရာျဖစ္ပါတယ္။ တိက်တ့ဲအေျဖအတြက္
ဆက္လက္ေလ့လာရပါလိမ့္
မယ္။
(၃)
၁၂၄၁ (ေအဒီ ၁၈၇၈) မွာ မင္းတုန္းမင္းနတ္ရြာစံျပီး
သီေပါမင္းသား ဘုရင္ျဖစ္လာတယ္။ သီေပါဘုရင္က သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္----
(၁) မာလာလကၤာရ သာသနဓဇ ဓမၼေသနာပတိ
မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ (သီေပါမင္းသားက ဒီဆရာေတာ္ဆီမွာ
ဗုဒၶစာေပသင္ယူခ့ဲတယ္။)
(၂) ဇာဂရာဘိဓဇ သာသနပါလ ဓမၼေသနာပတိ
မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ တုိ ့ကုိ (ပူးတြဲ) သာသနာပုိင္ခန္ ့ထားပါတယ္။ သုိ
့ေသာ္ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္က သာသနာပုိင္
တာဝန္ထမ္းေဆာင္မႈကုိ ေရွာင္လႊဲေတာ္မူလုိ ့
ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ဦးမာလာကုိသာ သာသနာပုိင္လုိ ့အသိမ်ားၾကပါတယ္။
ေအဒီ ၁၈၈၅ မွာ တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲျဖစ္ျပီးေနာက္
ျမန္မာတႏုိင္ငံလုံး ျဗိတိသွ်ကုိလုိ
နီလက္ေအာက္ခံျဖစ္သြားတယ္။ သီေပါမင္းလည္း
အဂၤလိပ္လက္ပါရရွာတယ္။
သီေပါမင္းပါေတာ္မူျပီး ၁၁ ႏွစ္အၾကာ ၁၂၅၆ (ေအဒီ
၁၈၉၆) မွာ သာသနာပုိင္ေတာင္ေတာ္
ဆရာေတာ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူပါတယ္။
ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္လြန္ျပီးေနာက္ "နႏၵာဘိဓဇ
သီရိသဒၶမၼဓိပတိ မဟာဓမၼ
ရာဇာဓိရာဇဂုရု" ဆုိတ့ဲ
မင္းတုန္းမင္းဆက္ကပ္တ့ဲဘြဲ ့တံဆိပ္ခံ ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးကုိ
မႏၱေလးေလးျပင္ေလးရပ္ဆရာေတာ္မ်ားက သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္ ေက်နပ္သေဘာ
တူျပီးသမၼဳတိေပး ေရြးခ်ယ္ၾကလုိ ့"သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္"ရယ္လုိ
့ျဖစ္လာပါ
တယ္။
ရခုိင္ျပည္၊ ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) ကစာသင္ၾကြလာတ့ဲ
ဦးစႏၵမာလာနဲ ့ေအဒီ ၁၉ဝ၇ မွာ ေတြ ့ခ့ဲတ့ဲ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ဟာ
သီေပါမင္းလက္ထက္သာသနာပုိင္ေတာင္ေတာ္
ဆရာေတာ္အလြန္ကာလမွာ
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ျဖစ္တ့ဲဆရာေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးဟာ ၁၂၆၂ (ေအဒီ
၁၉၁၂) မွာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခ့ဲ
ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
(၄)
ပခန္းသမၼဳတိသာသနာပုိင္လြန္ျပီးေနာက္ "သုဇာတာဘိသိရီဓဇဓိပတိပဝရ
မဟာဓမၼရာဇာဓိရာ
ဇဂုရု"ဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ရ မႏ
ၱေလးေတာင္ျပင္မုိးတားဆရာေတာ္ကုိ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္"အ
ျဖစ္တင္ေျမွာက္ၾကျပန္တယ္။ မုိးတားဆရာေတာ္က
သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္ ၂ ႏွစ္ခန္ ့
ေဆာင္ရြက္ျပီးေနာက္
ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီအစုိးရတင္ေျမွာက္တ့ဲ ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ေပၚလာ
လုိ ့
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ရ့ဲအခန္းက႑ေမွးမွိန္သြားရတယ္။
(ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၂ဝ၁။ မွာေတာ့
သမၼဳတိသာသနာပုိင္မုိးတားဆရာေတာ္ ၁၂၆၂ မွာ ပ်ံလြန္
တယ္လုိ ့ဆုိထားပါတယ္။ သမၼဳတိပခန္းသာသနာပုိင္ပ်ံလြန္တ့ဲႏွစ္ျဖစ္ေနတာမုိ
့ဒီအဆုိျဖစ္ႏုိင္
ဖုိ ့နည္းပါးေၾကာင္း ေတြ ့ရပါတယ္။သမုိင္းပညာရွင္ေတြရ့ဲအကူအညီနဲ
့ဒြိဟပြားစရာအဆုိေတြ
ကုိ အမွန္ျပင္သင့္ပါတယ္။)
၁၂၆၅ ၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁ဝ (ေအဒီ ၁၉ဝ၃ ၊
ႏုိဝင္ဘာ ၁၃ မွာ ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီ
ျမန္မာႏုိင္ငံဘုရင္ခံ ဆာ ဟယူ ရွာကီးစပီးယား ဘန္းစ္
(Sir Hugh Shakespaer Barnes) က
မႏ
ၱေလးေတာင္ေျခရွိ သုဓမၼာဇရပ္မွာ အခမ္းအနားက်င္းပျပီး ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ ဦးဝိသုဒၶ
ကုိ "အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံသာသနာပုိင္"အျဖစ္
ခန္ ့ထားပါတယ္။
ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဟာ "ဝိသုဒၶသီလာစာရ
သိရီပဝရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု" ဆုိတ့ဲ ျမန္မာဘုရင္ရ့ဲဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္၊ "ဝိသုဒၶသီလာစာရ
သိရီပဝရဓမၼေသနာပတိ မဟာသံဃ
ရာဇာ" ဆုိတ့ဲ အဂၤလိပ္အစုိးရဘြဲ
့တံဆိပ္ေတာ္တုိ ့ကုိ ဆက္ကပ္ခံရတ့ဲ ဆရာေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္သာသနာပုိင္ျဖစ္လာခ်ိန္နဲ ့
မျဖစ္ခင္ကတည္းက သီေပါမင္းလက္ထက္
ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္ရ့ဲလႊဲအပ္ခ်က္အရ ဖြဲ
့စည္းထားခ့ဲတ့ဲ သံဃအဖြဲ ့အစည္းတခုလည္း ရွိေနတယ္။
ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၂ဝ၂ မွာ "ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ကုိ
အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံက သာသနာပုိင္အျဖစ္
အသိအမွတ္ျပဳေပမယ့္ တက်ိပ္ႏွစ္ပါးသံဃာေတာ္မ်ားက
သေဘာတူေၾကာင္းဆႏၵမေပးခ့ဲၾက
ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ သီးျခားအဖြဲ ့ဖြဲ ့စည္းျပီး
သာသနာေရးကိစၥလုပ္ေဆာင္တယ္"လုိ ့ ေဖာ္ျပပါ
တယ္။
ဆရာေတာ္ ၁၂ ပါးပါဝင္ဦးစီးလုိ ့အဲဒီအဖြဲ ့ကုိ "တက်ိပ္ႏွစ္ပါးဂုိဏ္း"
ေခၚပါတယ္။ တက်ိပ္ႏွစ္ပါး အမည္စာရင္းကေတာ့ ေဟာသည္အတုိင္းပါပဲ။
(၁) ျမဳိ ့ျပင္ၾကီးဆရာေတာ္
(၂) မုိးေကာင္းမဟာေဝယံဘုံေက်ာ္ဆရာေတာ္
(၃) အေကာက္ဝန္ဆရာေတာ္
(၄) ေရႊျပည္ဆရာေတာ္
(၅) ျမဳိ
့သာဆရာေတာ္
(၆) ေပါင္းေလာင္းဂူဆရာေတာ္
(၇) ေမာက္က်ဳိးဆရာေတာ္
(၈) တုိင္တားတုိက္အုပ္ဆရာေတာ္
(၉) အေရွ ့တုိက္ေတာ္ဆရာေတာ္
(၁ဝ) ဆင္ျဖဴကၽြန္း ဦးနရိႏၵဆရာေတာ္
(၁၁) ေမဃဝတီဆရာေတာ္ ဦးကလ်ာဏ (အဂၢမဟာပ႑ိတ)
(၁၂) မုိးေကာင္းတုိက္စာခ် ဦးနႏၵိယဆရာေတာ္
(ပထမေက်ာ္)
ဒီေတာ့ ျမန္မာဘုရင္လက္ထက္ေတာ္က သုဓမၼာဇရပ္မွာ
ရုံးထုိင္ခ့ဲၾကတ့ဲ ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ
- ေတာင္ခြင္ဂုိဏ္း
-တက်ိပ္ႏွစ္ပါးဂုိဏ္း
လုိ ့အုပ္စု ႏွစ္စုျဖစ္လာတယ္။ ဒီဂုိဏ္းႏွစ္ခုဟာ
သက္ဆုိင္ရာဂုိဏ္းဝင္မ်ားအတြက္ ဝါဆုိဝါကပ္
အမိန္ ့ဆင့္စာထုတ္ျပန္ၾကတယ္။ ဂုိဏ္းခ်ဳပ္၊
ဂုိဏ္းအုပ္၊ ဂုိဏ္းေထာက္ခန္ ့ထားတာမ်ဳိး လုပ္ၾက
တယ္။ ဝိနိစၦယခုံရုံးဖြဲ ့ျပီး တရားဆုံးျဖတ္ၾကတယ္။
သည္လုိဂုိဏ္းဂဏ ၂ စုျဖစ္ေနေပမယ့္
ဝိနည္းဆုိင္ရာသံဝါသ၊ သေမၻာဂမကြဲျပားၾကဘူး၊ သံဃာ့ကံကုိ
အတူတကြညီညြတ္ေဆာင္ရြက္ၾကတယ္လုိ ့မွတ္တမ္းတင္ထားတာရွိပါတယ္။
(၅)
ေတာင္ခြင္ဂုိဏ္းကုိ အထက္ျမန္မာျပည္သာသနာျပဳလုိ
့သတ္မွတ္ထားေပမယ့္ တက်ိပ္ႏွစ္ပါး
ဂုိဏ္းကုိေတာ့ ထက္/ေအာက္ျမန္မာျပည္သာသနာျပဳလုိ
့ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားတာမ်ဳိး
မရွိခ့ဲပါဘူး။
အဲသည္ဂုိဏ္း ၂ ခုအျပင္ အထက္ျမန္မာတခြင္မွာ
ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္တခြင္ ဒြါရဂုိဏ္းလုိ ့လည္း သူ ့အစုနဲ
့သူသာသနာေရးေဆာင္ရြက္ၾကတယ္။
(၆)
၁၂၅၇ (ေအဒီ ၁၈၉၅) မွာ
သမၼဳတိပခန္းသာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ၾကီးကုိ ဖူးေျမာ္ျပီး ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ)
ျပန္ၾကြလာတ့ဲ မႏ ၱေလးျပန္ဦးစႏၵမာလာလကၤာရဟာ ၁၂၇၄ (ေအဒီ ၁၉၁၂) မွာ
ေတာင္ေက်ာင္းေက်ာင္းထုိင္ဆရာေတာ္ ျဖစ္လာတယ္။
ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ အရွင္စႏၵမာလာလကၤာရဟာ
ဘဝတသက္တာအတြင္း
ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း ၂ တြဲအပါအဝင္ က်မ္းေပါင္း ၂၁
က်မ္း ျပဳစုခ့ဲတယ္။ ႏွစ္ပရိေစၦဒမ်ားစြာ ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ်
ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကေလတာမုိ ့ ယခုအခါ (၁၈) က်မ္းမွ်သာ ရွာေဖြေတြ
့ရွိရေတာ့တယ္လုိ ့ဆုိၾကပါတယ္။
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္က ဦးစႏၵမာလာလကၤာရကုိ
ေပးအပ္လုိက္တ့ဲ တံဆိပ္
ေတာ္ကုိ အစုိးရျပတုိက္မွာထားမယ္ဆုိျပီး ဗုိလ္မႈး
(တင့္လြင္)ဆုိသူက ေတာင္းယူသြားလုိ ့
ဆရာေတာ္ရ့ဲ မူရင္းေက်ာင္းမွာ ပုံတူပြားထားတ့ဲတံဆိပ္ေတာ္သာ
ရွိေတာ့တယ္လုိ ့
ေထရုပၸတၱိက ဆုိပါတယ္။
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ရ့ဲ စာခၽြန္ေတာ္နဲ
့စာခၽြန္ေတာ္ထည့္ ေက်ာက္စီေရႊခ်ဘူးလည္း ဂ်ပန္ေခတ္စစ္အတြင္းေပ်ာက္ဆုံးသြားခ့ဲျပီလုိ
့သိရပါတယ္။
ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရဟာ
၁၂၉၂ ၊
(ေအဒီ ၁၉၃ဝ) တန္ေဆာင္မုန္းလကြယ္၊ အဂၤါ၊ နံနက္ ၈ နာရီမွာ
တဘဝခႏၶာျငိမ္းေတာ္မူေၾကာင္း
ေထရုပၸတၱိမွာ ဖတ္ရပါတယ္။
(၇)
သာသနာပုိင္၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ၂ မ်ဳိးကုိ
ခြဲျခားရရင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ (ဘုရင္၊ အစုိးရ) က သာသနာရ့ဲအၾကီးအကဲအျဖစ္ခန္ ့ထားရင္ "သာသနာပုိင္"
ဆုိရပါတယ္။
အုပ္ခ်ဳပ္သူ ( ဘုရင္၊ အစုိးရ)သေဘာထားမပါဘဲ
ရဟန္းသံဃာကေက်နပ္သေဘာတူလုိ ့ဆႏၵ
ေပးျပီး သာသနာရ့ဲအၾကီးအကဲအျဖစ္တင္ေျမွာက္ခန္
့ထားရင္ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" ဆုိရ
ပါတယ္။
ယေန ့ေခတ္ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၊ ဒြါရဂုိဏ္းစသည္တုိ ့မွာ
တင္ေျမွာက္ထားၾကတ့ဲ "သာသနာပုိင္" ဆရာေတာ္မ်ားဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ (ဘုရင္၊
အစုိးရ) ကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္တာမဟုတ္ဘဲ ဂုိဏ္းဝင္သံဃာေတာ္မ်ားက
ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တာမုိ ့"သမၼဳတိသာသနာပုိင္"
မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ (ယေန ့ေခတ္မွာ
ဘုရားေစတီျပဳျပင္လုိ ့၊ ပရဟိတေဆာင္ရြက္လုိ ့စတ့ဲ
စတ့ဲ အေၾကာင္းျပနဲ ့လူဝတ္ေၾကာင္ေနာက္လုိက္တစုက
သူရုိ ့ဆရာကုိ သာသနာပုိင္ရာထူး ေပးေနၾကသူမ်ား ဒီထုံးတမ္းစဥ္လာကုိသတိျပဳၾကေစလုိပါတယ္။
ဘုရားတည္ရုံ၊ လမ္းေဖာက္ရုံ
နဲ ့ သာသနာပုိင္၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ၂
မ်ဳိးလုံးမျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း သတိပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္စဥ္း
စားသင့္ပါတယ္။)
အမရဒီပ
စက္တင္ဘာ ၅၊ ၂ဝ၁၃
ကုိးကားက်မ္းစာရင္း
၁။ ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း၊ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္အရွင္စႏၵမာလာလကၤာရ။
၂။ သာသနာ့ဗဟုသုတပၸကာသနီ၊ ဘုရားျဖဴဆရာေတာ္။
၃။ ဗုဒၶနုိင္ငံေတာ္၊ တတိယတြဲ၊ အရွင္သံဝရာဘိဝံသ။
5. http://en.wikipedia.org/wiki/Rakhine_Razawin_Thit
