Total Pageviews

Saturday, September 14, 2013

တၾကိမ္သာက်င္းပဖူးတ့ဲ ျမန္မာျပည္က သာသနာပုိင္ေရြးေကာက္ပြဲ



ျမန္မာေရွးဘုရင္မ်ားလက္ထက္မွာ ဗုဒၶသာသနာနဲ ့ပတ္သက္ျပီး ဘုရင္ကုိအၾကံဉာဏ္ေပးဖုိ ့၊
သာသနာကုိ ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖုိ ့ဆရာေတာ္တပါးပါးကုိ သာသနာပုိင္ (သံဃရာဇာ) အျဖစ္ ခန္ ့အပ္ တာဝန္ေပးတယ္။ အခ်ဳိ ့မင္းလက္ထက္မွာ သာသနာပုိင္အဖြဲ ့ ( ၄ ပါး၊ ၈ ပါး၊ ၁၂ ပါး
သာသနာျပဳဆရာေတာ္) ဆုိျပီး ထားေလ့ရွိတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေနထြက္ဘုရင္ မင္းသားငယ္ဘဝက ပညာသင္ေပးတ့ဲဆရာေတာ္က သာသနာပုိင္ျဖစ္တယ္။

 ဒီေတာ့ သာသနာပုိင္ဆုိတာ ဘုရင္က ေရြးခ်ယ္တ့ဲ ပုဂၢဳိလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင္က သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ကုိ မေရြးခ်ယ္တ့ဲ ကာလမ်ားမွာ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားက သေဘာဆႏၵညီတ့ဲ ရဟန္းေတာ္တပါးကုိ သာသနာပုိင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခ့ဲၾကတယ္။ ရဟန္းသံဃာက ေရြးေကာက္တင္တ့ဲသာသနာပုိင္ကုိ သမၼဳတိသာသနာပုိင္လုိ ့ေခၚပါတယ္။

သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္ကေန သာသနာပုိင္ျဖစ္ဖုိ ့မဲေပးေရြးခ်ယ္ပြဲတခု ျမန္မာ့သမုိင္းမွာ ရွိခ့ဲဖူးတယ္။ သုိ ့ေသာ္ မဲအမ်ားဆုံးရတ့ဲဆရာေတာ္က သာသနာပုိင္မျဖစ္လုိက္ဘူး။ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသြားတယ္။ ဒုတိယမဲအမ်ားဆုံးရတ့ဲ ဆရာေတာ္က သာသနာပုိင္ျဖစ္သြားတယ္။

"ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာနဲ ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္မ်ား" ေဆာင္းပါးမွာ သီေပါမင္းလက္ထက္ သာသနာပုိင္ ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ပ်ံလြန္ျပီးေနာက္ မႏ ၱေလးေလးျပင္ေလးရပ္သံဃာေတာ္
မ်ားက ပုခန္းဆရာေတာ္ကုိ သမၼဳတိသာသနာပုိင္တင္ေျမွာက္ၾကတယ္၊ ပုခန္းဆရာေတာ္က ၁၂၆၂ (ေအဒီ ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္) မွာ လြန္ေတာ္မူျပန္တယ္။

ပုခန္းသမၼဳတိသာသနာပုိင္လြန္ျပီးေနာက္ "သုဇာတာဘိသိရီဓဇဓိပတိပဝရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာ
ဇဂုရု"ဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ရ မႏ ၱေလးေတာင္ျပင္မုိးတားဆရာေတာ္ကုိ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္"အ
ျဖစ္တင္ေျမွာက္ၾကျပန္တယ္။ မုိးတားဆရာေတာ္က သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္ ၂ ႏွစ္ခန္ ့
ေဆာင္ရြက္ျပီးေနာက္ ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီအစုိးရတင္ေျမွာက္တ့ဲ ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ေပၚလာ
လုိ ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ရ့ဲအခန္းက႑ေမွးမွိန္သြားရတယ္လုိ ့ ေရးခ့ဲပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ေလ့လာေတြ ့ရွိခ်က္မ်ားအရ ဒီအဆုိကုိ ခ်ဲ ့သင့္တာခ်ဲ ့၊ ျပင္သင့္တာျပင္ရပါလိမ့္
မယ္။
ပုခန္းသမၼဳတိသာသနာပုိင္ျပီးေတာ့ မုိးတားဆရာေတာ္ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေအဒီ ၁၉ဝ၁ ၊ ၁၉ဝ၂ အထိ သက္တမ္း ၂ ႏွစ္ ရတယ္။ သကၠရာဇ္ ၁၂၆၃ ခုႏွစ္ တေပါင္းလ
(မတ္လ၊ ၁၉ဝ၂) မွာ မုိးတားဆရာေတာ္ လြန္ေတာ္မူသြားတယ္။

၁၂၆၃ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္  (ဇန္နဝါရီ ၂ ၁၉ဝ၁)  ကင္းဝန္မင္းၾကီးအိမ္မွာ သာသနာပုိင္အသစ္တင္ေျမွာက္ဖုိ ့ပထမဆုံးအၾကိမ္ အစည္းအေဝးလုပ္တယ္။ သီေပါမင္း
လက္ထက္က မႈးမတ္မ်ား၊ မႏ ၱေလးျမဳိ ့ေန ေက်ာင္းထုိင္ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ား တက္ေရာက္
တယ္။

၁၂၆၃ ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ၁ဝ ရက္ (ေအာက္တုိဘာလ ၂၂ ၊ ၁၉ဝ၁)
မႏ ၱေလးျမဳိ ့မွာ  သာသနာပုိင္ ေရြးပြဲလုပ္တယ္။ ေက်ာင္းထုိင္ဘုန္းၾကီးမ်ားက မဲေပးရတယ္။ အဲဒီ သာသနာပုိင္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ…

၁- မုိးတားဆရာေတာ္ ၃၉၆ မဲ
၂- ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ ၁၉၅ မဲ
၃-  ဒုတ္လွမ္းဆရာေတာ္ ၈၆ မဲ
၄- ဝဇီရာရာမဆရာေတာ္ ၃၄ မဲ
၅- လွေထြဆရာေတာ္ ၂၃ မဲ
၆- ဒီပဲယင္းဆရာေတာ္ ၂၂ မဲ
၇- လကၤာရာမဆရာေတာ္ ၁၁ မဲ
၈- ေခါေတာဆရာေတာ္ ၄  မဲ
၉- ေက်ာက္ပန္းေတာင္းဆရာေတာ္ ၃ မဲ
၁ဝ- မုိးေကာင္းေဝယံဘုံေက်ာ္ဆရာေတာ္ ၂ မဲ
၁၁- ေဝဠဳဝန္ဆရာေတာ္ ၁ မဲ
၁၂- အေကာက္ဝန္ဆရာေတာ္ ၁ မဲ
၁၃- မဟာဝိသုဒၶါရုံဆရာေတာ္ ၁ မဲ
၁၄- သဂၤဇာဆရာေတာ္ ၁ မဲ
တုိ ့မဲအသီးသီးရၾကတယ္။ မဲအေရအတြက္ စုစုေပါင္း ၇၈ဝ။
ဘုရင္နဲ ့မိဖုရား ၂ ဦးတည္း ကုိယ္ၾကည္ညဳိတ့ဲကုိယ္ေတာ္သာသနာပုိင္ခန္ ့စတမ္းမဲခြဲေတာ့ ၁ မဲစီမွ်ေနလုိ ့ သာသနာပုိင္မခန္ ့ျဖစ္တ့ဲ ကာလတုန္းကလုိေတာ့ မဟုတ္ျပီ (မင္းတုန္းမင္းနဲ ့
စၾကာေဒဝီ) ။  မဲစာရင္းက သိသိသာသာ အျဖထြက္ပါတယ္။


သမၼဳတိသာသနာပုိင္လည္းျဖစ္၊ ၁၉ဝ၁ သာသနာပုိင္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲအမ်ားဆုံးရသူလည္း
ျဖစ္တ့ဲ မုိးတားဆရာေတာ္ဟာ သာသနာပုိင္မခန္ ့ရေသးခင္ သကၠရာဇ္ ၁၂၆၃ ခုႏွစ္ တေပါင္းလ (မတ္လ၊ ၁၉ဝ၂) မွာ လြန္ေတာ္မူသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွးေဆာင္းပါးမွာ ေရးခ့ဲသလုိ ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ေပၚလာလုိ ့ သမၼဳတိမုိးတားဆရာေတာ္ေမွးမွိန္သြားတယ္
ဆုိတ့ဲစကားကုိ ျပင္ပါတယ္။

ဒုတိယမဲအမ်ားဆုံးရတ့ဲ ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ကုိ ၁၂၆၅ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္  (ႏုိဝင္ဘာ ၁၃ ၁၉ဝ၃) မွာ ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီလက္ေအာက္ခံျမန္မာျပည္ရ့ဲ
သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္ ခန္ ့ထားပါတယ္။

(ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ညြန္ ့ညြန္ ့ေဝ ရ့ဲ ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္လက္ထက္အေရးအခင္းမ်ား
(၁၉၃ဝ- ၁၉၃၈) ပုံမႏွိပ္ရေသးတ့ဲ မဟာဝိဇၨာဘြဲ ့ယူစာတမ္း-ကုိ ညႊန္းဆုိဖူးတယ္။ အဲဒီစာတမ္း
ကုိ ဆက္လက္ရွာေဖြေလ့လာၾကဖုိ ့စိတ္ဝင္စားသူ၊ ဆက္လက္ေလ့လာသူမ်ားအတြက္ ထပ္ဆင့္လက္ဆင့္ကမ္းပါတယ္။)

၁၂၉၉ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ (မတ္လ ၁၇၊ ၁၉၃၈) မွာ ေတာင္ခြင္သာသနာ
ပုိင္ပ်ံလြန္ေတာ္မူပါတယ္။ သာသနာပုိင္တာဝန္ထမ္းသက္တမ္း ၃၅ ႏွစ္။

၁၉၃၈ မွ ယခုႏွစ္ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ၇၅ ႏွစ္သက္တမ္းအတြင္းမွာေတာ့ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာ အေနနဲ ့၊ ႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုိင္း (အစိုးရအဖြဲ ့) အေနနဲ ့ သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္ေရြး
ေကာက္တင္ေျမွာက္တာမ်ဳိး မရွိေတာ့ပါဘူး။

၁၂၆၃ ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ၁ဝ ရက္ (ေအာက္တုိဘာလ ၂၂ ၊ ၁၉ဝ၁) သာသနာပုိင္
ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံေထရဝါဒသာသနာအတြက္ ပထမဆုံးနဲ ့ေနာက္ဆုံး
ေရြးေကာက္ပြဲတခု ျဖစ္သြားပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပုိင္းမွာ (အစိုးရခန္ ့)သာသနာပုိင္ဆုိတာ ရာဇဝင္ထဲမွာ ရွိခ့ဲေလတ့ဲ ရာထူးတခုသာ ျဖစ္သြားေလေတာ့တယ္။

အမရဒီပ
စက္တင္ဘာ ၁၄၊ ၂ဝ၁၃

ကုိးကားစာအုပ္။ ေနရင္းဦးေကာဝိဒျမန္မာျပန္၊ ဗုဒၶသာသနာဝင္။ စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိစာေပ၊
                   ရန္ကုန္။




Thursday, September 12, 2013

သာသနာေတာ္ဆုိင္ရာ ဂ်ပန္ေခတ္ရက္စြဲမ်ား


၂၇ ေမ ၁၉၅၂                  မႏ ၱေလးျမဳိ ့၊ မစုိးရိမ္ေက်ာင္းတုိက္တြင္ ျမန္မာစစ္ဗုိလ္မ်ားႏွင့္ ဂ်ပန္စစ္
ဗုိလ္မ်ားအား ၾကဳိဆုိပြဲက်င္းပသည္။

၁၁ ဇြန္ ၁၉၄၂                  ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္ၾကီးက ေၾကညာခ်က္တရပ္ထုတ္ျပန္ရာတြင္
 ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ တက်ိပ္ႏွစ္ပါးဂုိဏ္း၊ သာသနာပုိင္ဂုိဏ္း၊ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၊ ဘုရားၾကီးဂုိဏ္းမွ
ဆရာေတာ္မ်ားေဆြးေႏြး၍ ဗုဒၶသာသနာျပဳအဖြဲ ့ၾကီးအမည္ျဖင့္ သာသနာေတာ္ကုိ
 ေစာင့္ေရွာက္ရန္ အဖြဲ ့ၾကီးဖြဲ ့စည္းျပီးျဖစ္ေၾကာင္း ။

၂၅ ဇြန္ ၁၉၄၂                  မႏ ၱေလးျမဳိ ့၊ မစုိးရိမ္ေက်ာင္းတုိက္တြင္ ျမန္မာျပည္သာသနာ
အစည္းအရုံး တည္ေထာင္ေရးအတြက္ အားၾကဳိးမာန္တက္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည့္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ဗုိလ္မုိးၾကဳိးအား ဂုဏ္ျပဳခ်ီးက်ဴးပြဲ က်င္းပသည္။

၁၉ ႏုိဝင္ဘာ ၁၉၄၂            ဗုဒၶသာသနာအစည္းအရုံးဗဟုိဌာနအေထြေထြတာဝန္ေဆာင္မွဴးခ်ဳပ္ ဦးတိေလာကဉာဏက ဗုဒၶသာသနာအစည္းအရုံး၏အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ သာသနာေရး ႏွင့္ ဘာသာေရးျဖစ္၍ မိစ ၦာအဂၤလိပ္တုိ ့လက္ထက္ကက့ဲသုိ ့ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ လုံးဝမပတ္သက္သည့္
အျပင္ အစည္းအရုံးရည္ရြယ္ခ်က္ (ဃ) အရ ျမန္မာျပည္ႏွင့္တကြ အာရွတုိက္ၾကီး၏ ေကာင္း
စားေရးကုိမူကား ဘုရားတရားေတာ္ႏွင့္မဆန္ ့က်င္ေသာ အခ်က္ဟူသမွ် ေဆာင္ရြက္သြား
မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာသည္။

၁ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၉၄၃                   ျဗိတိသွ်ေလယာဥ္ ၇ စင္း ရန္ကုန္ျမဳိ ့ေပၚလာေရာက္ဗုံးၾကဲရာ ဆူးေလေစတီေတာ္ေပၚသုိ ့တုိက္ရုိက္ဗုံးက်သြားသျဖင့္ မုခ္တခု ပ်က္စီးသြားသည္။

၂၃ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၉၄၃                 ျဗိတိသွ်ေလယာဥ္တုိ ့က ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္၏ တစိတ္တေဒ
သျဖစ္ေသာေနရာကုိ ဗုံးၾကဲသြားသည္။

အမရဒီပ
စက္တင္ဘာ ၁၂၊ ၂ဝ၁၃

စာကုိး။  ဂ်ပန္ေခတ္ရက္စြဲသမုိင္း၊ ေက်ာ္ျငိမ္း ၊ ညြန္ၾကားေရးမွဴး၊ တကၠသုိလ္မ်ား သမုိင္းသုေတသနဦးစီးဌာန။


Tuesday, September 10, 2013

သာသနာေတာ္ဆုိင္ရာမႏ ၱေလးရက္စြဲမ်ား


ေဒါက္တာသန္းထြန္းေရးတ့ဲ နယ္လွည့္ရာဇဝင္ ၃ ေစာင္တြဲကုိ ဖတ္ျပီးေနာက္ မေရးရမေနႏုိင္
ျဖစ္လုိ ့ ဒီေဆာင္းပါးကုိ ေရးပါတယ္။ မႏ ၱေလးအေၾကာင္းေတြအျပည့္နဲ ့ဒုတိယတြဲဟာ ဒီေဆာင္းပါးရ့ဲ အသက္ေပါ့။

၁၂၁၉ ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၅ ရက္ (17 Sept 18, 1857 ) သာသနာျပဳဆရာေတာ္ေက်ာင္း ပႏၷက္ခ်။

၁၂၂ဝ ျပည္ႏွစ္ နယုန္လဆန္း ၄ ရက္ (15 May, 1858) ျမဳိ ့အေရွ ့ေျမာက္ စံေက်ာင္းျပီးလုိ ့ စႏၵိမာဘိသီရိဓဇပဝရမဟာဓမၼရာဇာဂုရုကုိ ေက်ာင္းတင္။

၁၂၂၁ ခုႏွစ္ နယုန္လဆန္း ၁၄ ရက္ (14 June, 1859) သီဟုိဠ္စြယ္ေတာ္ပြားေရာက္။

၁၂၂၁ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁ ရက္ (26 Oct 1859) ပိဋကတ္ေတာ္ေက်ာက္ထက္
အကၡရာတင္။ (ပဥၥမသဂၤါယနာ)
၁၂၂၁ ခုႏွစ္  တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ (7 Mar 1860) စြယ္ေတာ္ပြားကုိ ေလာကမာရဇိန္
ဘုရားမွာ ဌပနာ။ ေတာင္အရပ္မွာ မဟာေဗာဓိပင္စုိက္။ မႏ ၱေလးေတာင္ဗ်ာဒိတ္ေပးဘုရားၾကီး
စထု။

၁၂၂၂  ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၆  ရက္ (5 Oct 1860)  ေဗာဓိပင္ ေနာက္ထပ္စုိက္။

၁၂၂၃ ခုႏွစ္ ဒုတိယဝါဆုိလဆန္း ၁၃ ရက္ (19 July, 1861) ခုႏွစ္ဌာနအဝင္သိမ္ေတာ္ျပီးလုိ ့
ေရစက္ခ်။
၁၂၂၃ ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ၁ဝ ရက္ (13 Oct 1861) ခုနစ္ဌာနအဝင္ ျမဳိ ့အေရွ ့
ေျမာက္ ယြန္းေစတီဌာပနာ။
၁၂၂၄ ခုႏွစ္ ဝါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ ၉ ရက္ (19 July 1862) ခုနစ္ဌာနအဝင္ ေလာကမာရဇိန္ဘု
ရားထီးတင္။
၁၂၂၅ ခုႏွစ္ တပုိ ့တြဲလ (Jan 1864) အမရပူရက ပိဋကတ္ေတာ္ေတြကုိ ပင့္ျပီး ခုနစ္ဌာန
အဝင္ မႏ ၱေလးေတာင္ေျခက ပိဋကတ္တုိက္မွာသြင္း။

၁၂၂၆ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၂ ရက္ (19 Aug 1864) ေက်ာက္ေတာ္ၾကီးကုိ ပလႅင္ေပၚေရာက္ေအာင္တင္။
၁၂၂၆ ခုႏွစ္ (1864) တၾကိမ္ပုံႏွိပ္ရင္ပါဠိေတာ္ဂုဏ္အဂၤါ (၇၂) အဂၤါျပီးစီးေအာင္ ပုံႏွိပ္ႏုိင္တ့ဲ စက္ကိရိယာကုိ ဘယင္ဂ်ီခင္ၾကီး  ဘီဂင္ဒတ္မွာေပးလုိ ့ပုံႏွိပ္စက္ မႏ ၱေလးေရာက္။
၁၂၂၆ ခုႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း ၁၅ ရက္ (1 March 1865)  ပိဋကတ္ေတာ္ေရးျပီး။

၁၂၂၇ ခုႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၁၅ ရက္ (9 May 1865)  ေက်ာက္ေတာ္ၾကီးဝင္းအတြင္း အေရွ ့
ေျမာက္ေထာင့္မွာ ေဗာဓိပင္စုိက္။
၁၂၂၇ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ (16 May 1865) မဟာသက်မာရဇိန္ေက်ာက္ေတာ္
ၾကီး မ်က္ႏွာေတာ္ဖြင့္။
၁၂၂၇ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၉ ရက္ (11 July 1865) ေက်ာက္ေတာ္ၾကီးဝင္းအ
တြင္း  အေနာက္ေတာင္ေထာင့္မွာ ေဗာဓိပင္စုိက္။
၁၂၂၇ ခုႏွစ္ တပုိ ့တြဲလဆန္း ၁၂ ရက္ (27 Jan 1865) သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ေဉယ်ဓမၼဘိမုနိဝရကိတၱိ သီရိဓဇဓမၼေသနာပတိ မဟာဓမၼရာဇဂုရု ဘဝေျပာင္း။ ခံကုန္းသင္းခ်ဳိင္းပုိ ့။

၁၂၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၁၄ ရက္ (4 May 1868) ပိဋကတ္ေတာ္ေက်ာက္ထက္
အကၡရာတင္ျပီး၊ ေက်ာက္ခ်ပ္ ၇၂၉။
၁၂၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ တပုိ ့တြဲလ (Jan 1869) ပညာသာမိ သီရိကဝိဓဇမဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု (ေမာင္းေထာင္းဆရာေတာ္) ပ်ံလြန္။

၁၂၃၁ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ (26 Dec 1869) ရန္ကုန္ေရႊတိဂုံဘုရားထီးတင္ေစ 
အမိန္ ့ေတာ္၊ (၁၂၃၂ ခုႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၈ ရက္ (7 May 1870) ထီးစလုပ္။ ၁၂၃၃ ခု သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ (2 Oct 1871) ျပီး။ ၁၂၃၃ ခု နတ္ေတာ္လဆန္း ၁၅ ရက္ 
(26 Nov 1871) ထီးတင္ျပီး။)

၁၂၃၃ ခုႏွစ္ တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၁၁ ရက္ (15 Apr 1871) ပဥၥမသဂၤ္ါယနာတင္ပြဲစ။ ၁၂၃၃ ခု ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၄ ရက္ (12 Sept 1871) ျပီး။

၁၂၄ဝ ျပည့္ႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္  ၆ ရက္ (14 Nov 1878) သာသနာျပဳဆရာ
ေတာ္ ၁၂ ပါး ခန္ ့။( သီေပါမင္းလက္ထက္)
၁၂၄ဝ ျပည့္ႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း ၆ ရက္ (25 Feb 1878) အေနာက္ျပင္မီးေလာင္၊ အိမ္ ၂ဝဝ ေက်ာ္၊ ေရႊေရးေဆာင္ေက်ာင္းတုိက္နဲ ့မဟာမုနိအေနာက္ေစာင္းတန္းပါ ျပာက်။

၁၂၄၁ ခုႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၄ ရက္ (23 Apr 1879) မာရ္ေအာင္္ရတနာေစတီျပီး။

၁၂၄၃ ခုႏွစ္ တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၅ ရက္ (18 Apr 1881) တံဆိပ္ေတာ္ရ ဆရာေတာ္ေတြနဲ ့၊
စာခ်ေလးဆယ္တုိ ့ကုိ ရွစ္ဌာနေဝျပီး သာသနာျပဳလႊတ္။
၁၂၄၃ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ (19 May 1881) လငပုပ္ဖမ္းျပီး ျပန္လႊတ္ခ်ိန္မွာ တျမဳိ ့တဂူေရႊပုထုိး တျပဳိင္တည္း ဌာပနာေစ။
၁၂၄၃ ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လ (Oct 1881) ဘုရင့္မယ္ေတာ္နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ အိမ္ျဖဴေတာ္
ကုိ ဖ်က္ျပီးေက်ာင္းေဆာက္၊ အျပီးမသတ္။
၁၂၄၃ ခု တေပါင္းလဆန္း ၁ဝ ရက္ (26 Feb 1882) မဟာဝိဇယပုည (မဟာတုလြတ္ေဝယံ)
 ေက်ာင္းတင္ပြဲ။

၁၂၄၄ ခုႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း ၃ ရက္ (8 Feb 1883) ျမဳိ ့အေရွ ့ေတာင္ေထာင့္ ဇမၺဴမ်က္ရွင္ရပ္ မင္းနံသင့္ ေလာကရန္ႏွိမ္ဘုရား၊ အေရွ ့ျမာက္ေထာင့္ မိဖုရားနံသင့္ ရတနာတန္ေဆာင္းဘုရား
ႏွစ္ဆူကုိ ၇ ရက္နဲ ့အျပီးတည္။
၁၂၄၄ ခုႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း ၁၁ ရက္ (16 Feb 1883) နံသင့္ဘုရားႏွစ္ဆူထီးတင္၊
 ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ကုိ သာသနာျပဳအပ္။ (သာသနာပုိင္ခန္ ့)

၁၂၄၅ ခုႏွစ္ နယုန္လဆန္း ၁၃ ရက္ (18 May 1883) သာသနာျပဳဥပေဒ ၃၂ ခ်က္ အတည္ျပဳ။
၁၂၄၅ ခုႏွစ္ ပထမဝါဆုိလဆန္း ၇ ရက္ (11 June 1883) အိမ္ကၽြန္ေတြကုိ ေငြေခ်ျပီး ကၽြန္ကႏုတ္၊ ရဟန္းခံေစ အမိန္ ့ေတာ္။
၁၂၄၅ ခုႏွစ္ ပထမဝါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ (27 June 1883) သာသနာပုိင္နဲ ့ လယ္ကိုင္းျမဳိ
စား ေသနတ္ဝန္ၾကီးတုိ ့က သာသနာစည္ပင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေစ။
၁၂၄၅ ခုႏွစ္ ပထမဝါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ ၉ ရက္ (28 June 1883) ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားအခစား
ဝင္၊ ရွင္တေထာင္ျပဳေစ။
၁၂၄၅ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း ၁၃ ရက္ (8 Apr 1883) ရြာဟုိင္းေစ်းရပ္မီးေလာင္၊ မဟာမုနိဘုရားျပာသာဒ္ၾကီးပါေလာင္။
၁၂၄၅ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၁၅ ရက္ (10 Apr 1884) မီးေဘးကယ္ဆယ္ေရး ၁ အိမ္
 ေငြ ၂ က်ပ္၊ ဆန္ ၁ စိတ္၊ မဟာမုနိကစီးက်တ့ဲ ေရႊအခ်ိန္ ၅၄၅ဝိ ေက်ာ္။
(ရခုိင္ကေရာက္တ့ဲ ႏွစ္တရာျပည့္ေန ့မွာ မီးေလာင္တယ္။)

၁၂၄၆ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ (17 May 1884) မဟာမုနိအာရုံခံနဲ ့ျပာသာဒ္
ေဆာက္ျပီး။
၁၂၄၆ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ (18 June 1884) သာသနာေရး သာသနာမႈကုိ 
မင္းကုိယ္တုိင္ သာသနာပုိင္ကုိ ေလွ်ာက္။
၁၂၄၆ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၁၃ ရက္ (21 June 1884) မဟာမုနိေရႊသကၤန္းကပ္ဖုိ ့ေရႊပု
ဇြန္ခံြပုိ ့။
၁၂၄၆ ခုႏွစ္ ဝါဆုိလဆန္း ၁၃ ရက္ (5 July 1884) မဟာမုနိမ်က္ႏွာေတာ္ဖြင့္။
၁၂၄၆ ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလ (Sept 1884) ဆရာေတာ္ေတြကုိ ဆက္ကပ္တ့ဲဘြဲ ့ကုိ ငါးဆင့္ခြဲ။
၁။       မာလာလကၤာရ အတုလဓိပတိ သီရိပဝရဓဇ ဓမၼေသနာပတိ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု 
ဘြဲ ့က သာသနာပုိင္အတြက္ (အျမင့္ဆုံး)
၂။       ဒုတိယအဆင့္မွာ  အတုလ၊ ဓိပတိ၊ ပဝရ၊ ဓဇ ေလးခ်က္ပါေစ။
၃။       တတိယအဆင့္မွာ အတုလကုိ ႏုတ္ျပီး က်န္သုံးခ်က္ပါေစ။
၄။       စတုတၳအဆင့္မွာ အတုလ၊ ဓိပတိကုိ ႏုတ္ျပီး က်န္ႏွစ္ခ်က္ပါေစ။
၅။       ပဥၥမအဆင့္မွာ အတုလ၊ ဓိပတိ၊ ပဝရကုိ က်န္တခ်က္ (ဓဇ)ပါေစ။

၁၂၄၆ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလ (Apr 1885) မိဖုရားကုသုိလ္ ျမေတာင္ေက်ာင္းေဆာက္လုပ္ျပီး
စီး၊ ေက်ာင္းတင္။
၁၂၄၇ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၁၁ ရက္ (1) Apr 1885) မဟာသက်သီဟပင့္ဖုိ ့
အစီအစဥ္ေတြ ျပင္ဆင္ျပီး၊ လူ ၃၅ဝဝ နဲ ့စဆြဲ၊ ေရႊျမဳိ ့ေတာ္ဝန္ ယင္းေတာ္ျမဳိ ့စားၾကီး သီရိ
မဟာဇယဂါမဏိက အုပ္ခ်ဳပ္။
၁၂၄၇ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ (30 Apr 1885) မဟာသက်သီဟ မႏ ၱေလးေရာက္
။ ကုန္ခ့ဲတ့ဲႏွစ္ အလွဴေတာ္ေငြ  ၄ သန္းေက်ာ္ကုန္သမွ်ကုိ စာရင္းလုပ္၊ ဖတ္ၾကား၊ ေရစက္ခ်။
၁၂၄၇ ခုႏွစ္ နယုန္လဆန္း ၈ ရက္ (21 May 1885) မဟာသက်သီဟ ပလႅင္ေတာ္ေပၚေရာက္
၁၂၅၅ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ (28 March 1894) ပထမေရႊက်င္ဆရာေတာ္ပ်ံ
လြန္။
၁၂၅၆ ခုႏွစ္ (1895) ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္လြန္။
၁၂၅၈ ခုႏွစ္ (1896) မလြန္ဆန္လွဴသင္းတည္ေထာင္။

၁၂၆၃ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ (2 June 1901) ကင္းဝန္မင္းၾကီးအိမ္မွာ သာသနာပုိင္အသစ္တင္ေျမွာက္ဖုိ ့ပထမဆုံးအၾကိမ္ အစည္းအေဝးလုပ္။
၁၂၆၃ ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ၁ဝ ရက္ (22 Oct 1901) သာသနာပုိင္ ေရြးပြဲလုပ္။
(မုိးတားဆရာေတာ္ ၃၉၆ မဲ၊ ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ ၁၉၅ မဲ၊ တုတ္လန္းဆရာေတာ္ ၈၆ မဲ။)
၁၂၆၃ ခုႏွစ္ တေပါင္းလ (March 1902) မုိးတားဆရာေတာ္လြန္။

၁၂၆၅ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ (13 Nov 1903) ေတာင္ခြင္္ဆရာေတာ္
ကုိ သာသနာပုိင္ခန္ ့။
၁၂၆၈ ခုႏွစ္ တေပါင္းလ (March 1907) မႏ ၱေလးေတာင္ကုိ ဦးခႏၱီ စျပီး ျပဳျပင္။
၁၂၉၇ ခုႏွစ္ ဦးတန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ (21 Apr 1935)  မႏ ၱေလးေရႊေရးေဆာင္ဆရာ
ေတာ္ ဦးအာဒိစၥရံသီ ပ်ံလြန္။
၁၂၉၉ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ (17 Mar 1938) ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ပ်ံလြန္။

၁၃၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ ျပာသုိလျပည့္ေက်ာ္ ၁၄ ရက္ (27 Jan 1949) မႏ ၱေလးေတာင္ကုိ အခု
အေျခအေနျမင္ရေအာင္ ျပဳျပင္တ့ဲ ရေသ့ဦးခႏီ ၱလြန္။
၁၃၁၃ ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ (22 Sept 1951) ကဗ်ာ့ေၾကးမုံ၊ ပိဋကတ္
ေၾကးမုံ က်မ္းျပဳဆရာေတာ္ ဦးနိေျဂာဓလြန္။
၁၃၁၇ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၄ ရက္ (11 Nov 1956) မႏ ၱေလးဘုန္းၾကီးအဓိကရုဏ္း
မွာ ဦးစႏၵာသီရိနဲ ့ဦးေကသဝတုိ ့လြန္။
၁၃၂၄ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လဆန္း ၆ ရက္ (6 Aug 1962) ဦးကလ်ာဏာဘိဝံသပ်ံလြန္။
၁၃၂၆ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လဆန္း ၁ဝ ရက္ (18 Aug 1964) မႏ ၱေလး အေနာက္ျပင္ ခင္မကန္
တုိက္ စံေက်ာင္းဆရာေတာ္ပ်ံလြန္။
၁၃၂၇ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လဆန္း ၈ ရက္ (5 Aug 1965) ေရႊမန္းဆရာေတာ္ ဦးေကသရ ပ်ံလြန္။

၁၈၅၇ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၆၅ ခုႏွစ္အထိ သာသနာေတာ္ဆုိင္ရာမႏ ၱေလးရက္စြဲကုိဖတ္ျပီးေနာက္ ၆၅ ကေန ၂ဝ၁၃ အထိ မႏၱေလးရက္စြဲကုိ ျပဳစုၾကေပေတာ့လုိ ့သတိေပးေနသလုိပါပဲ။

အမရဒီပ
စက္တင္ဘာ ၁ဝ၊ ၂ဝ၁၃

Thursday, September 5, 2013

ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာနဲ ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္မ်ား


                                                   (၁)

ရခုိင္သမုိင္းေလ့လာရင္ " ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း" ၂ တြဲဟာ မျဖစ္မေနဖတ္သင့္တ့ဲ ရခုိင္သမုိင္း
စာအုပ္စာရင္းမွာ ပါဝင္တယ္။ ဒီက်မ္း ၂ တြဲကုိ ရမ္းျပည့္ (ရမ္းျဗဲ) ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ ျပဳစုတယ္။

ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ရ့ဲ ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းကုိ အြန္လုိင္းစာၾကည့္တုိက္တခုမွာ ဖတ္ခြင့္ၾကဳံလုိ ့ဖတ္ၾကည့္တယ္ဆုိရင္ပဲ ဆရာေတာ္နဲ ့သမၼဳတိသာသနာပုိင္အေၾကာင္း သတိျပဳ
မိလာလုိ ့ဒီေဆာင္းပါးကုိ ေရးျဖစ္ပါတယ္။ သမၼဳတိသာသနာပုိင္အေၾကာင္းဟာ ျမန္မာဗုဒၶသာ
သနာသမုိင္းမွာ မွတ္တမ္းရွိေနေပမယ့္ လူေျပာသူေျပာမမ်ားလွေပဘူး။ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာ
ေတာ္ရ့ဲ ေထရုပၸတၱိကုိ ဖတ္ၾကည့္မိမွ သက္ဆုိင္ရာမွတ္တမ္းေတြကုိ ျဖန္ ့က်က္ေလ့လာမိပါ
တယ္။

ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ေလာင္းလ်ာကုိ ျမန္မာ ၁၂၂၃ (ေအဒီ
 ၁၈၆၁) ႏွစ္မွာ ရမ္းျပည့္ (ရမ္းျဗဲ) ျမဳိ ့၊ ရြာပုလဲရြာမွာ ေမြးဖြားတယ္။ မိဘႏွစ္ပါးကေတာ့ ဦးေအာင္ေက်ာ္ေဇာနဲ ့ ေဒၚလွဝင္းျဖဴ တုိ ့ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ေမြးခ်င္း ၃ ဦးအနက္ ဆရာေတာ္က အငယ္ဆုံး…။ အကုိၾကီး ေက်ာ္ဇံလွ၊ အမၾကီး ေယာင္သာ
ေမ တုိ ့ရွိၾကတယ္။ ဆရာေတာ္ရ့ဲငယ္မည္ ေက်ာ္ေဇာေအာင္….။ အေဖ့အမည္က စာလုံးေတြ
ခ်ည္းပဲ..။

ျမန္မာႏွစ္ ၁၂၃၉ (ေအဒီ ၁၈၇၇) အသက္ ၁၆ မွာ ေက်ာ္ေဇာေအာင္ ရွင္သာမေဏဝတ္တယ္။
လူအမည္ ေက်ာ္ေဇာေအာင္က ရွင္စႏၵမာလာလကၤာရ ျဖစ္လာတယ္။ ၁၂၄၂ (ေအဒီ ၁၈၈ဝ ) မွာ ရဟန္း ျဖစ္တယ္။

ေခတ္ကာလဆုိင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိၾကည့္ရင္-----
-ပထမအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ (ေအဒီ ၁၈၂၄)
-ဒုတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစ္ပြဲ (ေအဒီ ၁၈၅၃) ေတြျဖစ္ျပီးလုိ ့ ျဗိတိသွ်တုိ ့ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ စုိးမုိးထားႏုိင္ပါျပီ။

ရဟန္းျဖစ္ျပီးေနာက္ ၃ ႏွစ္အၾကာ ၁၂၄၅ (ေအဒီ ၁၈၈၃) မွာ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ သရက္ျမဳိ ့
သုိ ့စာသင္ၾကြပါတယ္။ သရက္ျမဳိ ့မွာ ဆရာေတာ္သီတင္းသုံးေနခုိက္ ၁၂၄၇ (ေအဒီ  ၁၈၈၅) မွာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ေနာက္ဆုံးျဖစ္တ့ဲ သီေပါမင္း ျဗိတိသွ်လက္ပါေတာ္မူပါတယ္။
၁၂၅ဝ (ေအဒီ ၁၈၈၈) ျပည့္မွာ သရက္ကေန ဇာတိ ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) သုိ ့ဆရာေတာ္ ျပန္ၾကြ တယ္။ သူ ့အရပ္မွာ ရွင္၊ရဟန္းငယ္ေတြကုိ စာခ်၊ တဖက္ကလည္း အထက္တန္စာေပကုိ ကုိယ္တုိင္ေလ့လာတယ္။

ရဟန္းဝါ ၁၆ (၁၇) ရျပီးျဖစ္တ့ဲ ဆရာေတာ္ဟာ ၁၂၅၇ (ေအဒီ ၁၈၉၅) မွာ မႏ ၱေလး စာသင္
ၾကြျပန္တယ္။ အေရွ ့ခင္မကန္တုိက္မွာ ေနတယ္။ ေက်ာင္းေနသက္ ၂ လ ၃ လေလာက္
ၾကာေတာ့ ခင္မကန္တုိက္ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ သူ ့ဆီလာဖုိ ့အေခၚလႊတ္တယ္။
အေၾကာင္းက ညပုိင္းမွာ အာဂုံႏုတ္တက္ရသမွ်စာေတြကုိ တတြတ္တြတ္ျပန္ဆုိေလ့က်င့္ေနသံ
ကုိ ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီး သတိထားမိသြားတာေၾကာင့္ပါပဲ။

ဦးစႏၵမာလာေရာက္လာတ့ဲအခါ ဆရာေတာ္ၾကီးက စာေပဆုိင္ရာေမးခြန္းအမ်ဳိးမ်ဳိး
ေတြကုိ ေမးျမန္းတယ္။ ေမးသမွ်ကုိလည္း မဆုိင္းမတြေျဖႏုိင္လုိ ့ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ ႏွစ္သက္သေဘာက်တယ္။
"ေမာင္စႏၵ….မင္းပိဋကတ္အုိးျဖစ္ေနျပီ၊ ပရိယတၱိပုိင္းဆုိင္ရာ ျပည့္စုံေနျပီပဲ၊
တုိ ့အေနနဲ ့ ေမာင္စႏၵ ရခုိင္ျပည္ျပန္ျပီး သာသနာျပဳေစခ်င္တယ္။ တုိ ့က သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးနဲ ့တုိင္ပင္ျပီး စာခၽြန္ေတာ္နဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ေတြတပါတည္းခ်ီးျမင့္လုိက္မယ္၊
 ဘယ့္ႏွယ္သေဘာရလဲ"
လုိ ့ ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီးက ဦးစႏၵမာလာကုိ မိန္ ့ၾကားပါတယ္။

ခင္မကန္ဆရာေတာ္ၾကီးနဲ ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးစတ့ဲ မႏ ၱေလးဆရာ
ေတာ္ၾကီးမ်ားက ဦးစႏၵမာလာနဲ ့တုိင္ပင္ျပီး ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) က အျခားဆရာေတာ္ ၂ ပါး ကုိ ဂုိဏ္းခ်ဳပ္၊ ဂုိဏ္းအုပ္ခန္ ့တယ္၊ ဦးစႏၵမာလာကုိ ဂုိဏ္းေထာက္ခန္ ့တယ္။ ခန္ ့စာနဲ ့တံဆိပ္ ေတာ္ေတြကုိ ဦးစႏၵမာလာကုိ ေပးအပ္လုိက္ၾကျပီး ရခုိင္ျပည္ျပန္လႊတ္လုိက္တယ္။

(၂)

ဒီေနရာမွာ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" ဆုိတာ ဘယ္လုိမ်ဳိးလဲ ဆုိတာ ေတြးစရာျဖစ္လာတယ္။
မႏ ၱေလးျမဳိ ့တည္နန္းတည္ မင္းတုန္းမင္း (နန္းတက္ေအဒီ ၁၈၅၃- နတ္ရြာစံေအဒီ ၁၈၇၈)
လက္ထက္မွာ သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္က ဦးေဉယ် ျဖစ္ပါတယ္။ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ သာသနာပုိင္ဦးေဉယ် သက္ေတာ္ (၆၆) ဟာ ၁၂၂၇ (ေအဒီ ၁၈၆၅ /၁၈၆၆) မွာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူ
တယ္။ အဲဒီေနာက္ သာသနာပုိင္အသစ္ခန္ ့ထားျခင္းမျပဳေတာ့ဘဲ သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ၈ ပါး
ခန္ ့ထားျပီး သာသနာေရးကိစၥကုိ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္တယ္။
အရွင္သံဝရာဘိဝံသျပဳစုေတာ္မူတ့ဲ ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉၉ မွာေတာ့ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္သာသနာပုိင္ဦးေဉယ်ဆရာေတာ္ပ်ံလြန္တ့ဲႏွစ္ကုိ ၁၂၃၇ လုိ ့ျပထား
တာေတြ ့ရပါတယ္။
ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၁၉၉ မွာပဲ "မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဦးေဉယ်လြန္
ျပီးေနာက္ သာသနာပုိင္မေျမွာက္၊ သံဃာ့ဆႏၵနဲ ့လြန္ေတာ္မူသာသနာပုိင္ကလႊဲခ့ဲတ့ဲ ပခန္း
ဆရာေတာ္ကပဲ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" တာဝန္ကုိ ယူထားရတယ္။ သီေပါမင္းလက္ထက္ သာသနာပုိင္အသစ္ခန္ ့ထားေတာ့မွ ပခန္းဆရာေတာ္ သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္မွ အနားယူ
တယ္"လုိ ့ေဖာ္ျပတာေတြ ့ရပါတယ္။ ဒီအတုိင္းဆုိရင္ သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဦးေဉယ်အလြန္
ကာလေတြမွာ သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ၈ ပါးကပဲ သာသနာေရးကိစၥကုိ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္တာ
လား၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ကပဲ ဦးေဆာင္ျပီး သာသနာေရးကိစၥေဆာင္ရြက္
တာလား အေတြးပြားစရာျဖစ္ပါတယ္။ တိက်တ့ဲအေျဖအတြက္ ဆက္လက္ေလ့လာရပါလိမ့္
မယ္။

(၃)

၁၂၄၁ (ေအဒီ ၁၈၇၈) မွာ မင္းတုန္းမင္းနတ္ရြာစံျပီး သီေပါမင္းသား ဘုရင္ျဖစ္လာတယ္။ သီေပါဘုရင္က သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္----
(၁) မာလာလကၤာရ သာသနဓဇ ဓမၼေသနာပတိ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ (သီေပါမင္းသားက ဒီဆရာေတာ္ဆီမွာ ဗုဒၶစာေပသင္ယူခ့ဲတယ္။)
(၂) ဇာဂရာဘိဓဇ သာသနပါလ ဓမၼေသနာပတိ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ တုိ ့ကုိ (ပူးတြဲ) သာသနာပုိင္ခန္ ့ထားပါတယ္။ သုိ ့ေသာ္ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္က သာသနာပုိင္
တာဝန္ထမ္းေဆာင္မႈကုိ ေရွာင္လႊဲေတာ္မူလုိ ့ ေတာင္ေတာ္ဆရာေတာ္ဦးမာလာကုိသာ သာသနာပုိင္လုိ ့အသိမ်ားၾကပါတယ္။

ေအဒီ ၁၈၈၅ မွာ တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲျဖစ္ျပီးေနာက္ ျမန္မာတႏုိင္ငံလုံး ျဗိတိသွ်ကုိလုိ
နီလက္ေအာက္ခံျဖစ္သြားတယ္။ သီေပါမင္းလည္း အဂၤလိပ္လက္ပါရရွာတယ္။

သီေပါမင္းပါေတာ္မူျပီး ၁၁ ႏွစ္အၾကာ ၁၂၅၆ (ေအဒီ ၁၈၉၆) မွာ သာသနာပုိင္ေတာင္ေတာ္
ဆရာေတာ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူပါတယ္။

ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္လြန္ျပီးေနာက္ "နႏၵာဘိဓဇ သီရိသဒၶမၼဓိပတိ မဟာဓမၼ
ရာဇာဓိရာဇဂုရု" ဆုိတ့ဲ မင္းတုန္းမင္းဆက္ကပ္တ့ဲဘြဲ ့တံဆိပ္ခံ ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးကုိ မႏၱေလးေလးျပင္ေလးရပ္ဆရာေတာ္မ်ားက သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္အျဖစ္ ေက်နပ္သေဘာ
တူျပီးသမၼဳတိေပး ေရြးခ်ယ္ၾကလုိ ့"သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္"ရယ္လုိ ့ျဖစ္လာပါ
တယ္။

ရခုိင္ျပည္၊ ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) ကစာသင္ၾကြလာတ့ဲ ဦးစႏၵမာလာနဲ ့ေအဒီ ၁၉ဝ၇ မွာ ေတြ ့ခ့ဲတ့ဲ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ဟာ သီေပါမင္းလက္ထက္သာသနာပုိင္ေတာင္ေတာ္
ဆရာေတာ္အလြန္ကာလမွာ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ျဖစ္တ့ဲဆရာေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။
သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္ၾကီးဟာ ၁၂၆၂ (ေအဒီ ၁၉၁၂) မွာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခ့ဲ
ေၾကာင္း သိရပါတယ္။

(၄)

ပခန္းသမၼဳတိသာသနာပုိင္လြန္ျပီးေနာက္ "သုဇာတာဘိသိရီဓဇဓိပတိပဝရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာ
ဇဂုရု"ဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ရ မႏ ၱေလးေတာင္ျပင္မုိးတားဆရာေတာ္ကုိ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္"အ
ျဖစ္တင္ေျမွာက္ၾကျပန္တယ္။ မုိးတားဆရာေတာ္က သမၼဳတိသာသနာပုိင္အျဖစ္ ၂ ႏွစ္ခန္ ့
ေဆာင္ရြက္ျပီးေနာက္ ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီအစုိးရတင္ေျမွာက္တ့ဲ ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ေပၚလာ
လုိ ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ရ့ဲအခန္းက႑ေမွးမွိန္သြားရတယ္။

(ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၂ဝ၁။ မွာေတာ့ သမၼဳတိသာသနာပုိင္မုိးတားဆရာေတာ္ ၁၂၆၂ မွာ ပ်ံလြန္
တယ္လုိ ့ဆုိထားပါတယ္။ သမၼဳတိပခန္းသာသနာပုိင္ပ်ံလြန္တ့ဲႏွစ္ျဖစ္ေနတာမုိ ့ဒီအဆုိျဖစ္ႏုိင္
ဖုိ ့နည္းပါးေၾကာင္း ေတြ ့ရပါတယ္။သမုိင္းပညာရွင္ေတြရ့ဲအကူအညီနဲ ့ဒြိဟပြားစရာအဆုိေတြ
ကုိ အမွန္ျပင္သင့္ပါတယ္။)

၁၂၆၅ ၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁ဝ (ေအဒီ ၁၉ဝ၃ ၊ ႏုိဝင္ဘာ ၁၃ မွာ ျဗိတိသွ်ကုိလုိနီ
ျမန္မာႏုိင္ငံဘုရင္ခံ ဆာ ဟယူ ရွာကီးစပီးယား ဘန္းစ္ (Sir Hugh Shakespaer Barnes) က
 မႏ ၱေလးေတာင္ေျခရွိ သုဓမၼာဇရပ္မွာ အခမ္းအနားက်င္းပျပီး ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ ဦးဝိသုဒၶ
ကုိ "အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံသာသနာပုိင္"အျဖစ္ ခန္ ့ထားပါတယ္။

ေတာင္ခြင္သာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ဟာ "ဝိသုဒၶသီလာစာရ သိရီပဝရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂုရု" ဆုိတ့ဲ ျမန္မာဘုရင္ရ့ဲဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္၊ "ဝိသုဒၶသီလာစာရ သိရီပဝရဓမၼေသနာပတိ မဟာသံဃ
ရာဇာ" ဆုိတ့ဲ အဂၤလိပ္အစုိးရဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္တုိ ့ကုိ ဆက္ကပ္ခံရတ့ဲ ဆရာေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္သာသနာပုိင္ျဖစ္လာခ်ိန္နဲ ့ မျဖစ္ခင္ကတည္းက သီေပါမင္းလက္ထက္
 ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္ရ့ဲလႊဲအပ္ခ်က္အရ ဖြဲ ့စည္းထားခ့ဲတ့ဲ သံဃအဖြဲ ့အစည္းတခုလည္း ရွိေနတယ္။

ဗုဒၶႏုိင္ငံေတာ္၊ ၃၊ ၂ဝ၂ မွာ "ေတာင္ခြင္ဆရာေတာ္ကုိ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံက သာသနာပုိင္အျဖစ္
အသိအမွတ္ျပဳေပမယ့္ တက်ိပ္ႏွစ္ပါးသံဃာေတာ္မ်ားက သေဘာတူေၾကာင္းဆႏၵမေပးခ့ဲၾက
ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ သီးျခားအဖြဲ ့ဖြဲ ့စည္းျပီး သာသနာေရးကိစၥလုပ္ေဆာင္တယ္"လုိ ့ ေဖာ္ျပပါ
တယ္။

ဆရာေတာ္ ၁၂ ပါးပါဝင္ဦးစီးလုိ ့အဲဒီအဖြဲ ့ကုိ "တက်ိပ္ႏွစ္ပါးဂုိဏ္း" ေခၚပါတယ္။ တက်ိပ္ႏွစ္ပါး အမည္စာရင္းကေတာ့ ေဟာသည္အတုိင္းပါပဲ။
(၁) ျမဳိ ့ျပင္ၾကီးဆရာေတာ္
(၂) မုိးေကာင္းမဟာေဝယံဘုံေက်ာ္ဆရာေတာ္
(၃) အေကာက္ဝန္ဆရာေတာ္
(၄) ေရႊျပည္ဆရာေတာ္
(၅)  ျမဳိ ့သာဆရာေတာ္
(၆) ေပါင္းေလာင္းဂူဆရာေတာ္
(၇) ေမာက္က်ဳိးဆရာေတာ္
(၈) တုိင္တားတုိက္အုပ္ဆရာေတာ္
(၉) အေရွ ့တုိက္ေတာ္ဆရာေတာ္
(၁ဝ) ဆင္ျဖဴကၽြန္း ဦးနရိႏၵဆရာေတာ္
(၁၁) ေမဃဝတီဆရာေတာ္ ဦးကလ်ာဏ (အဂၢမဟာပ႑ိတ)
(၁၂) မုိးေကာင္းတုိက္စာခ် ဦးနႏၵိယဆရာေတာ္ (ပထမေက်ာ္)

ဒီေတာ့ ျမန္မာဘုရင္လက္ထက္ေတာ္က သုဓမၼာဇရပ္မွာ ရုံးထုိင္ခ့ဲၾကတ့ဲ ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ
- ေတာင္ခြင္ဂုိဏ္း
-တက်ိပ္ႏွစ္ပါးဂုိဏ္း
လုိ ့အုပ္စု ႏွစ္စုျဖစ္လာတယ္။ ဒီဂုိဏ္းႏွစ္ခုဟာ သက္ဆုိင္ရာဂုိဏ္းဝင္မ်ားအတြက္ ဝါဆုိဝါကပ္
အမိန္ ့ဆင့္စာထုတ္ျပန္ၾကတယ္။ ဂုိဏ္းခ်ဳပ္၊ ဂုိဏ္းအုပ္၊ ဂုိဏ္းေထာက္ခန္ ့ထားတာမ်ဳိး လုပ္ၾက
တယ္။ ဝိနိစၦယခုံရုံးဖြဲ ့ျပီး တရားဆုံးျဖတ္ၾကတယ္။

သည္လုိဂုိဏ္းဂဏ ၂ စုျဖစ္ေနေပမယ့္ ဝိနည္းဆုိင္ရာသံဝါသ၊ သေမၻာဂမကြဲျပားၾကဘူး၊ သံဃာ့ကံကုိ အတူတကြညီညြတ္ေဆာင္ရြက္ၾကတယ္လုိ ့မွတ္တမ္းတင္ထားတာရွိပါတယ္။

(၅)

ေတာင္ခြင္ဂုိဏ္းကုိ အထက္ျမန္မာျပည္သာသနာျပဳလုိ ့သတ္မွတ္ထားေပမယ့္ တက်ိပ္ႏွစ္ပါး
ဂုိဏ္းကုိေတာ့ ထက္/ေအာက္ျမန္မာျပည္သာသနာျပဳလုိ ့ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားတာမ်ဳိး
မရွိခ့ဲပါဘူး။
အဲသည္ဂုိဏ္း ၂ ခုအျပင္ အထက္ျမန္မာတခြင္မွာ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္တခြင္ ဒြါရဂုိဏ္းလုိ ့လည္း သူ ့အစုနဲ ့သူသာသနာေရးေဆာင္ရြက္ၾကတယ္။

(၆)

၁၂၅၇ (ေအဒီ ၁၈၉၅) မွာ သမၼဳတိပခန္းသာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ၾကီးကုိ ဖူးေျမာ္ျပီး ရမ္းျပည့္(ရမ္းျဗဲ) ျပန္ၾကြလာတ့ဲ မႏ ၱေလးျပန္ဦးစႏၵမာလာလကၤာရဟာ ၁၂၇၄ (ေအဒီ ၁၉၁၂) မွာ ေတာင္ေက်ာင္းေက်ာင္းထုိင္ဆရာေတာ္ ျဖစ္လာတယ္။

ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ အရွင္စႏၵမာလာလကၤာရဟာ ဘဝတသက္တာအတြင္း
ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း ၂ တြဲအပါအဝင္ က်မ္းေပါင္း ၂၁ က်မ္း ျပဳစုခ့ဲတယ္။ ႏွစ္ပရိေစၦဒမ်ားစြာ ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကေလတာမုိ ့ ယခုအခါ (၁၈) က်မ္းမွ်သာ ရွာေဖြေတြ ့ရွိရေတာ့တယ္လုိ ့ဆုိၾကပါတယ္။

သမၼဳတိသာသနာပုိင္ပခန္းဆရာေတာ္က ဦးစႏၵမာလာလကၤာရကုိ ေပးအပ္လုိက္တ့ဲ တံဆိပ္
ေတာ္ကုိ အစုိးရျပတုိက္မွာထားမယ္ဆုိျပီး ဗုိလ္မႈး (တင့္လြင္)ဆုိသူက ေတာင္းယူသြားလုိ ့
ဆရာေတာ္ရ့ဲ မူရင္းေက်ာင္းမွာ ပုံတူပြားထားတ့ဲတံဆိပ္ေတာ္သာ ရွိေတာ့တယ္လုိ ့
ေထရုပၸတၱိက ဆုိပါတယ္။

သမၼဳတိသာသနာပုိင္ဆရာေတာ္ရ့ဲ စာခၽြန္ေတာ္နဲ ့စာခၽြန္ေတာ္ထည့္ ေက်ာက္စီေရႊခ်ဘူးလည္း ဂ်ပန္ေခတ္စစ္အတြင္းေပ်ာက္ဆုံးသြားခ့ဲျပီလုိ ့သိရပါတယ္။

ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္ဆရာေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရဟာ ၁၂၉၂ ၊ 
(ေအဒီ ၁၉၃ဝ) တန္ေဆာင္မုန္းလကြယ္၊ အဂၤါ၊ နံနက္ ၈ နာရီမွာ တဘဝခႏၶာျငိမ္းေတာ္မူေၾကာင္း
ေထရုပၸတၱိမွာ ဖတ္ရပါတယ္။

(၇)

သာသနာပုိင္၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ၂ မ်ဳိးကုိ ခြဲျခားရရင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ (ဘုရင္၊ အစုိးရ) က သာသနာရ့ဲအၾကီးအကဲအျဖစ္ခန္ ့ထားရင္ "သာသနာပုိင္" ဆုိရပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္သူ ( ဘုရင္၊ အစုိးရ)သေဘာထားမပါဘဲ ရဟန္းသံဃာကေက်နပ္သေဘာတူလုိ ့ဆႏၵ
ေပးျပီး သာသနာရ့ဲအၾကီးအကဲအျဖစ္တင္ေျမွာက္ခန္ ့ထားရင္ "သမၼဳတိသာသနာပုိင္" ဆုိရ
ပါတယ္။

ယေန ့ေခတ္ ေရႊက်င္ဂုိဏ္း၊ ဒြါရဂုိဏ္းစသည္တုိ ့မွာ တင္ေျမွာက္ထားၾကတ့ဲ "သာသနာပုိင္" ဆရာေတာ္မ်ားဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ (ဘုရင္၊ အစုိးရ) ကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္တာမဟုတ္ဘဲ ဂုိဏ္းဝင္သံဃာေတာ္မ်ားက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တာမုိ ့"သမၼဳတိသာသနာပုိင္"
မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ (ယေန ့ေခတ္မွာ ဘုရားေစတီျပဳျပင္လုိ ့၊ ပရဟိတေဆာင္ရြက္လုိ ့စတ့ဲ
စတ့ဲ အေၾကာင္းျပနဲ ့လူဝတ္ေၾကာင္ေနာက္လုိက္တစုက သူရုိ ့ဆရာကုိ သာသနာပုိင္ရာထူး ေပးေနၾကသူမ်ား ဒီထုံးတမ္းစဥ္လာကုိသတိျပဳၾကေစလုိပါတယ္။ ဘုရားတည္ရုံ၊ လမ္းေဖာက္ရုံ
နဲ ့ သာသနာပုိင္၊ သမၼဳတိသာသနာပုိင္ ၂ မ်ဳိးလုံးမျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း သတိပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္စဥ္း
စားသင့္ပါတယ္။)

အမရဒီပ
စက္တင္ဘာ ၅၊ ၂ဝ၁၃

ကုိးကားက်မ္းစာရင္း

၁။ ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း၊ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္အရွင္စႏၵမာလာလကၤာရ။
၂။ သာသနာ့ဗဟုသုတပၸကာသနီ၊ ဘုရားျဖဴဆရာေတာ္။
၃။ ဗုဒၶနုိင္ငံေတာ္၊ တတိယတြဲ၊ အရွင္သံဝရာဘိဝံသ။
5.   http://en.wikipedia.org/wiki/Rakhine_Razawin_Thit