မဃေဒဝလကၤာသစ္ဆရာႏွင့္ မင္းအေျပာင္းအလဲ

နာမည္အျပည့္အစုံေျပာရရင္ "မဟာသုတကာရီမဃေဒဝလကၤာသစ္" ေခၚတ့ဲ ျမန္မာမဟာကဗ်ာက်မ္းၾကီးကုိ "

အဂၢမဟာပ႑ိတ၊ မကာရေလာပအေက်ာ္မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီး" ေရးသားျပဳစုေတာ္မူခ့ဲတာပါ။ ဆရာေတာ္ၾကီးရ့ဲ ရဟန္းဘြဲ ့ေတာ္က "အရွင္ဇဝန" ျဖစ္ပါတယ္။

အဂၢမဟာပ႑ိတဘြဲ ့ေတာ္ကုိ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္၊ အဂၤလန္ျပည္ပဥၥမေျမာက္ေဂ်ာ့ဘုရင္လက္ထက္မွာအိႏၵိယဘုရင္ခံ

ခ်ဳပ္ မြန္ေတဂူ ခ်မ္းဖုိ ့(Montagu Chelmford) က ဆက္ကပ္လႈဒါန္းပါတယ္။ (လယ္တီဆရာေတာ္ၾကီးကုိ

၁၉၁၅ ခုႏွစ္ကတည္း အဂၢမဟာပ႑ိတဘြဲ ့ေတာ္ဆက္ကပ္ျပီးျဖစ္ပါတယ္။)

"မကာရေလာပ"ဆုိတာကေတာ့ ျမန္မာလုိ "မ တလုံးေက်" လုိ့ဘာသာျပန္ၾကတယ္။ ေလာကီေရး၊ေလာကုတၱရာ

ေရး အရာရာေတာ္လြန္း၊တတ္လြန္း၊နားလည္ျပည့္စုံလြန္းလုိ ့ သူမသိသူမတတ္နားမလည္တာမရွိဘူးဆုိ

တ့ဲအဓိပၸါယ္နဲ ့"မကာရေလာပအေက်ာ္" လုိ ပညာရွင္အမ်ားက ဆရာေတာ္ၾကီးကုိ ဂုဏ္တင္ၾကတ့ဲအမည္သညာ

ျဖစ္ပါတယ္၊ အစုိးရေပးတ့ဲဘြဲ ့မဟုတ္ပါဘူး။ စကားၾကဳံလုိ ့တဆက္တည္းေျပာရရင္ "ဘာသႏ ၱရေဆက" ဆုိတ့ဲ စကားအေၾကာင္းပါ။"အျခားဘာသာစကားစာေပ၊ အယူဝါဒကုိ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာသူ "လုိ ့ဆုိလုိတယ္။ အဲဒီ

စကားလုံးဟာလည္း အစုိးရေပးတ့ဲဘြဲ ့မဟုတ္ပါဘူး။)

"မန္လည္"ဆုိတာကေတာ့ ယခုအခါ စစ္ကုိင္းတုိင္း၊ အင္းေတာ္ျမဳိ ့နယ္အတြင္းမွာ ရွိတယ္။ မႏ ၱေလးျမစ္ၾကီးနား

မီးရထားလမ္း မဲဇာဘူတာအလြန္ ဆည္ရြာဘူတာကေန အေနာက္ဘက္၂ မုိင္ေလာက္ေဝးတ့ဲမဲဇာျမစ္ကမ္းပါးမွာ မန္လည္ျမဳိ  ့တည္ရွိပါတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကီးေမြးရပ္ဇာတိေနရာျဖစ္ပါတယ္။

မန္လည္ဆရာေတာ္ကုိ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၄၁ မွာ ေမြးတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကီးေမြးတ့ဲအခ်ိန္မွာ တုိင္းျပည္ကုိ သာယာဝတီမင္း (နန္းတက္ႏွစ္ ၁၈၃၇- နတ္ရြာစံႏွစ္ ၁၈၄၆) အုပ္ခ်ဳပ္ေနပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သားေတာ္ ပုဂံမင္း (နန္းတက္ႏွစ္- ၁၈၄၆၊ နန္းက်ႏွစ္ ၁၈၅၃) အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ညီေတာ္ မင္းတုန္းမင္း (နန္းတက္ႏွစ္- ၁၈၅၃၊ နတ္ရြာစံ ၁၈၇၈) အုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။

ဆရာေတာ္ၾကီးက သူရ့ဲနာမည္ေက်ာ္ မဃေဒဝလကၤာသစ္ကုိ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္မွာ စတင္ေရးသားပါတယ္။

 သုိ ့ေသာ္ စာသင္၊ စာခ်အလုပ္ေတြပိလြန္းလုိ ့ လကၤာေရးစီမႈဆီ စိတ္မညြတ္ႏုိင္ခ့ဲပါဘူး။ ေရးလက္စတန္းလန္းပစ္

ထားရတ့ဲအေၾကာင္း လကၤာသစ္နိဒါန္း၊ ေလာကဟိတစရိယခန္း၊ ပုိဒ္ေရ ၃ မွာ မွတ္တမ္းတင္ေတာ္မူခ့ဲပါတယ္။

ရတနာပုံ၊ ေနရုံဓိပတိ

မန္းဂီရိႏႈိက္၊ အာဒိကမၼိက္
ဗ်ာဒိတ္သုိက္ရ၊ နန္းတည္စသား

ပဥၥမသဂၤါယနာတင္၊ ဘုရင္မင္းဖ်ား

မင္းတရား၏၊ ထင္ရွားစဥ္ခါ

ဤလကၤာကုိ၊ ဦးစြာပထမ

ေရးစီစလည္း၊ စာခ်စာပုိ ့

ကိစၥတုိ ့ျဖင့္၊ ဆုံးသုိ ့မေရာက္……။

ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၇၈ မွာ မင္းတုန္းမင္းနတ္ရြာစံတယ္။ သားေတာ္သီေပါမင္းသား ထီးနန္းေမြဆက္ခံျပီး ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၇၈ ကေန

၁၈၈၅ ခုႏွစ္အထိ ၇ ႏွစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ သားေတာ္သီေပါမင္းလက္ထက္မွာလည္း ဆရာေတာ္ရ့ဲ 

မဃေဒဝလကၤာသစ္က်မ္းဟာ "မျပီးေသးေသာ ကဗ်ာတပုဒ္"အျဖစ္နဲ ့ ဆရာေတာ္ရ့ဲအိပ္ရာေဘးမွာ လဲေလ်ာင္းခ့ဲ

ရပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကုိ ေလာကဟိတစရိယခန္း၊ ပုိဒ္ေရ ၃ မွာပဲ အခုလုိ ေရးျပေတာ္မူတယ္။

ထုိ ့ေနာက္တေဘာ္၊ သားေတာ္ေနျမစ္

ခုႏွစ္ႏွစ္လုံး၊ ဘုန္းသစ္ထိန္ညီး

ထြန္းခ့ဲျပီးမွ၊………………..။

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ရ့ဲနိဂုံးခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္အတူ ျမန္မာျပည္ဟာလည္း သီးျခားလြတ္လပ္တ့ဲတုိင္းျပည္တခုကေန နယ္ခ်ဲ ့ျဗိတိသွ်တုိ ့လက္ေအာက္ေရာက္ခ့ဲရခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္တုိ ့ရ့ဲ "ေနမဝင္အင္ပါယာ"အရွင္သခင္ကေတာ့ "ဝိတုိရိယဘုရင္မၾကီး"ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အလက္ဇျႏၵီးယား ဗစ္တုိးရီးယား (Alexandrina Victoria)  ဟာ ဂရိတ္ျဗိတိန္နဲ ့

အုိင္ယာလန္ကုိ ၁၈၃၇ မွာ အုပ္ခ်ဳပ္နန္းတက္ျပီး ဘုရင္မဗစ္တုိးရီယား Queen Victoria (ျမန္မာအေခၚ ဝိတုိရိယဘုရင္မ)ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၈၇၆ ခုႏွစ္၊ေမ ၁ ရက္ေန ့မွာ " အိႏၵိယအင္ပါယာရ့ဲ ဧကရီဘုရင္မ"

 Empress of India ဘြဲ ့ကုိ ထပ္ဆင့္ခံယူတယ္။ ၁၈၈၅ မွာ အဂၤလိပ္တုိ ့ ျမန္မာျပည္ကုိ တုိက္ခုိက္သိမ္းယူျပီး 

အိႏၵိယရ့ဲ အစိတ္အပုိင္းတခုအျဖစ္သတ္မွတ္လုိက္ပါတယ္။  ၁၉ဝ၁ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီ ၂၂ မွာ ဧကရီဘုရင္မၾကီး နတ္ရြာစံေတာ္မူပါတယ္။  ျမန္မာတျပည္လုံးကုိ သိမ္းပုိက္ျပီး ၁၆ ႏွစ္အၾကာမွာ နတ္ရြာစံတယ္လုိ ့ 

တိတိက်က်ေျပာႏုိင္တယ္။ မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီးကေတာ့ မဃေဒဝလကၤာနိဒါန္းမွာ ၁၅ ႏွစ္လုိ ့ ဆုိေတာ္မူတယ္။ ဝိတုိရိယဧကရီဘုရင္မၾကီးလက္ထက္မွာလည္း ဆရာေတာ္ၾကီးရ့ဲ မဃေဒဝလကၤာက်မ္းၾကီးဟာ ေရွ  ့မဆက္ႏုိင္ဘဲ ရပ္ျမဲရပ္ေနခ့ဲျပန္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကုိ မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီးက အခုလုိ ေရးပါတယ္။

ကၽြန္းၾကီးဗိလပ္၊ နန္းရပ္ဗိမာန္

လန္ဒန္သဂၤ ီ၊ စုိးစံမွီသည့္

ဧကရီနတ္၊ မိဘုန္းနတ္လွ်င္

ျမန္ရဌ္ေဇယ်ဳံ၊ မန္းေရႊဘုံကုိ

စုိးျခဳံပုိင္းျခား၊ ဆ့ဲငါးႏွစ္မွ်

ထုိကာလလည္း၊ ဗုဒၶကိစၥ

ဓမၼေဒသနာ၊ အားၾကီးစြာေၾကာင့္

ေနဝါတိမ္အုပ္၊ မေပၚငုပ္သုိ ့

ျမဳပ္၍ေနျပီး၊ ေပ်ာက္လုနီးလ်က္……။

 မင္းတုန္းမင္းၾကီးလက္ထက္မွာ လကၤာက်မ္းကုိ အျပီးမသတ္ႏုိင္ခ့ဲတာ စာသင္စာခ်ကိစၥမ်ားလြန္းလုိ ့ဆုိျပီး အေၾကာင္းျပတယ္။ ဝိတုိရိယဧကရီဘုရင္မၾကီးလက္ထက္မွာ ကဗ်ာက်မ္းၾကီးမျပီးႏုိင္ခ့ဲတာ ဓမၼေဒသနာ ေခၚတ့ဲတရားေဟာ

ကိစၥေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္လုိ ့အေၾကာင္းျပပါတယ္။ ၁၉ဝ၁ ဆုိေတာ့ ဆရာေတာ္ၾကီးလည္း သက္ေတာ္ ၆ဝ တင္းတင္းျပည့္ျပီးကုိး…..။ အလုပ္မ်ားတ့ဲအရြယ္ပုိင္းေရာက္သြားျပီေလ…။

ဝိတုိရိယဧကရီဘုရင္မၾကီးရဲ့ ထီးေမြနန္းေမြကုိ သားေတာ္ အဲ(လ္)ဘတ္ အက္ဒဝပ္(Albert Edward) က ဆက္ခံပါတယ္။ အိမ္ေရွ ့စံဘဝက သူ ့ကုိ "ေဝလမင္းသား"လုိ ့ျမန္မာတုိ ့ သိထားၾကတယ္။ ဘုရင္ျဖစ္လာေတာ့ "သတၱမေျမာက္အက္ဒဝပ္
ဘုရင္"Edward VII လုိ ့ အမည္ခံယူပါတယ္။  ၁၉ဝ၁ ခုႏွစ္မွာ နန္းတက္ျပီး ၁၉၁ဝ ခုႏွစ္ (သက္ေတာ္ ၆၉) မွာ နတ္ရြာစံတယ္။

အက္ဒဝပ္ဘုရင္ဟာ ၁၈၄၁ မွာဖြားျမင္လုိ ့ မန္လည္ဆရာေတာ္နဲ ့ ေမြးႏွစ္တူတယ္။ 
ဆရာေတာ္ဟာ သတၱမေျမာက္အက္ဒဝပ္(ဆရာေတာ့္စာလုံးပါင္းမွာ ဧဒြက္ လုိ ့ ေတြ ့ရပါလိမ့္မယ္။) နန္းတက္ျပီး 
၃ ႏွစ္ေလာက္မွာမွ မဃေဒဝလကၤာက်မ္းကုိ "ျပန္ကုိင္ဖုိ ့"သတိရတယ္။ စာဉာဏ္၊ ကဗ်ာဉာဏ္စိတ္ကူးကြန္ ့ျမဴးဖုိ ့
အခ်ိန္လည္း ရတယ္လုိ ့ ခန္ ့မွန္းရပါတယ္။

ဘုန္းမီးေနလ၊ တုိက္လုံးပသား

သတၱမဘုရား၊ သားေတာ္ဘုန္းထက္

ရုံးစိန္စက္ႏွင့္၊ ဧဒြက္ဘုရင္

ေစာနတ္သွ်င္လွ်င္၊ ဥကင္ဘြင့္ေျမာက္

သုံးႏွစ္ေလာက္မွ၊ ေအာက္ေမ့ျပန္မိ

သတိရရ၊ နတ္ေဆာ္မသုိ ့

လက္စမငုပ္၊ ကြယ္မျမဳပ္ဘဲ

သိမ္းအုပ္ျပီးုံဆုံး၊ ကမၸတ္ဖုံးလ်က္

နိဂုံးေရာက္ေအာင္၊ ဘုန္းေတာ္ေဆာင္၍

စာေစာင္ေရႊတုံး၊ တုိင္းလုံးထုိက္ေလ်ာ္

ထြန္းလင္းေပၚသည္

ဘုန္းေတာ္ေနႏွင့္အျပဳိင္တည္း…..။     ။

မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ကတည္းက အေျခပ်ဳိးထားခ့ဲတ့ဲ ကဗ်ာက်မ္းကုိ သတၱမေျမာက္ဧဒြက္ဘုရင္လက္ထက္

ေရာက္မွ အျပီးသတ္ႏုိင္ခ့ဲတယ္။ "ကဗ်ာဆုိတာ ေခတ္ေၾကးမုံျပင္" ျဖစ္လုိ ့ မဃေဒဝလကၤာသစ္ကဗ်ာက်မ္းကုိ

ဖတ္ရင္ ျမန္မာမင္း၊ အဂၤလိပ္မင္းေတြရ့ဲ ေခတ္ကာလကုိ အလ်ဥ္းသင့္သလုိ ေတြ ့ရမွာပါပဲ။ တနည္းေျပာရင္ 

ကဗ်ာဆရာရ့ဲေခတ္ကုိ သိရတယ္ေပါ့ေလ….။

သတၱမေျမာက္ဧဒြက္ဘုရင္လြန္ျပီးေနာက္ ဝိတုိရိယဘုရင္မၾကီးေျမးေတာ္၊ သတၱမေျမာက္ဧဒြက္ဘုရင္ရ့ဲ ညီဝမ္းကြဲေတာ္စပ္သူ ေဂ်ာ့ ဖရက္ဒရိတ္ အားနက္(စ္) အဲ(လ္)ဘတ္ George Frederick Ernest Albert  က ပဥၥမေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ George V ဘြဲ ့အမည္နဲ ့ ထီးနန္းဆက္ခံတယ္။ နန္းတက္ႏွစ္ ၁၉၁ဝ ၊ နတ္ရြာစံႏွစ္ ၁၉၃၆ ျဖစ္ပါတယ္။ မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီးက ၁၉၂ဝ (သက္ေတာ္ ၇၉၊သိကၡာေတာ္ ၅၆) မွာ ဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္ေတာ္မူတယ္။  ျမန္မာျပည္ကုိ ပဥၥမေျမာက္ေဂ်ာ့ဘုရင္အုပ္စုိးဆဲကာလျဖစ္ပါတယ္။

မဃေဒဝလကၤာသစ္မဟာကဗ်ာစာဆုိဆရာျဖစ္ေတာ္မူတ့ဲ  မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီးဟာ ျမန္မာမင္း ၄ ပါး၊ 

အဂၤလိပ္မင္း ၃ ပါးတုိ ့ရ့ဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလ၊ မင္းအေျပာင္းအလဲကာလေတြကုိ ေတြ ့ၾကဳံျဖတ္သန္းခဲ ့ရတယ္ဆုိတာ ဆရာေတာ္ၾကီးရ့ဲ ဘဝနဲ ့စာေပကုိ ေလ့လာမိရင္း ေတြ ့လုိက္ရပါေၾကာင္း……။

အမရဒီပ

၆-၁၈-၂ဝ၁၂

စာကုိး။

မဟာသုတကာရီမဃေဒဝလကၤာသစ္၊ နဝမအၾကိမ္

http://en.wikipedia.org/wiki/Queen_Victoria

http://en.wikipedia.org/wiki/Edward_VII

http://en.wikipedia.org/wiki/George_V